شرح بیتی از دیوان حافظ («زمانی» یا «زبانی»)

در غزلی از دیوان حافظ به مطلعِ دلم جز مهر مهرویان طریقی برنمی‌گیرد   ز هر در می‌دهم پندش ولیکن درنمی‌گیرد   بیتی در همة نسخه‌ها به‌جز نسخة ایاصوفیه به صورت زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به‌دست‌آرم سکندروار   اگر می‌گیرد این آتش زمانی ور نمی‌گیرد   اما در نسخة ایاصوفیه، مصراع دوم این بیت به‌شکل زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به‌دست آرم سکندروار   اگر می‌گیرد این آتش‌زبانی ور نمی‌گیرد   باتوجه به این‌که حافظ در همان غزل به آتش‌زبانی خود اشاره دارد: میان گریه می‌خندم که چون شمع اندرین مجلس   زبان آتشینم هست لیکن در نمی‌گیرد   و شارحان دیوان حافظ، این ارتباط باریک عمودی میان ابیات را از نظر دور داشته و متوجه حذف یک نقطه (در حرف «ب») در ترکیب «آتش‌‌زبانی» نشده‌اند، نگارندة این مقاله، با مراجعه به منابع کهن، دربارة این نکتة مهمّ که معنی بیت را بسیار روشن می‌کند، بحث کرده که امید است در نظر نکته‌دانان پذیرفته باشد.